Polen en Hongarije hebben afgelopen weekend beslist om de invoer van graan en andere voedingsmiddelen uit Oekraïne te verbieden. Maandag volgde Slovakije. Deze beslissing stuit op onbegrip bij de Europese Commissie en de Oekraïense landbouwers. Al komt Polen (deels) op zijn stappen terug.
‘Ontregelde markt’ of ‘gegokt, maar verloren’?
Door de oorlog zijn de traditionele graanroutes over de Zwarte Zee geblokkeerd en moet het Oekraïens graan via de weg het land uit en komt het dus in de Oost-Europese landen terecht, heffingvrij. En laat nu net dat een probleem zijn. Hierdoor ervaren onder meer Polen, Hongarije, Tsjechië, Slovakije, Roemenië en Bulgarije - als gevolg van dit Europese initiatief - fors dalende prijzen van hun eigen landbouwproducten. Het Oekraïense graan wordt namelijk op hun grondgebied opgeslagen en kan niet worden doorgevoerd, onder meer omwille van tekorten aan transportmiddelen en van onbemiddelde Afrikaanse landen die hun import aan banden legden. Al nuanceren Vlaamse en Nederlandse landbouwers in Oekraïne dat.
Volgens de Vlaamse landbouwer Conings zijn de graanprijzen op de wereldmarktzijn al sinds Nieuwjaar aan het dalen. “Na de historisch hoge prijzen van vorig jaar gaan ze nu weer richting een normaal niveau. De oogst in Australië is goed gelukt, de prognoses in de Verenigde Staten zijn goed en ook Rusland is massaal graan aan het afzetten. Dat zijn de oorzaken van de dalende graanprijzen.
De Oost-Europese boeren rekenden er echter op dat de prijzen nog zouden stijgen, maar dat is anders uitgedraaid. Nu zijn ze gefrustreerd”, meent Conings. “Mijn motto is: schoenmaker, blijf bij je leest. Ik teel producten om te verkopen, niet om te speculeren.” In tegenstelling tot zijn Vlaamse collega erkent de Nederlander Kees Huizinga, die een groot gemengd bedrijf heeft nabij Kiev, dat het vele Oekraïense graan de Poolse markt toch enigszins ontregeld heeft. Maar hij ziet toch ook enige hypocrisie. “Roemeense boeren, maar ook Poolse en Hongaarse, hebben Oekraïens graan goedkoop ingekocht met het idee om het duur verder te verkopen, maar ze hebben geen rekening gehouden met de dalende prijzen, ook op de wereldmarkt. In dat opzicht vind ik dat ze behoorlijk overtrokken reageren”, aldus Huizinga.
Poolse landbouwminister afgetreden
Door Poolse landbouwprotesten moest zelfs de minister van Landbouw aftreden. Afgelopen weekend kondigden Polen en Hongarije aan de invoer van Oekraïense landbouwproducten te verbieden tot 30 juni. Ze hopen zo hun eigen landbouwsector te kunnen beschermen. Het door Polen uitgevaardigde verbod heeft betrekking op graan, suiker, vlees, fruit en groenten, melk, eieren en andere voedingsproducten. Hongarije verbiedt de import van granen, oliezaden en verschillende andere voedingsmiddelen. Maandag liet ook Slovakije weten dat het overgaat tot een tijdelijk invoerverbod. Het verbod dat vanaf woensdag van start gaat zal gelden voor verschillende producten, waaronder granen, suiker, groenten en fruit, wijn en honing. Producten die enkel via Slovakije worden doorgevoerd naar andere landen, zullen wel nog toegelaten worden.
Het verbod is nog maar ingesteld of Polen heeft met Oekraïne een akkoord bereikt over het hernemen van het graantransport. "We zijn erin geslaagd om mechanismen in gang te zetten die ervoor zullen zorgen dat geen enkele ton graan in Polen zal blijven en dat de goederen via Polen zullen worden doorgevoerd en dit vanaf volgende zaterdag”, aldus Robert Telus, na een ontmoeting met Oekraïense verantwoordelijken.
Europese Unie ‘not amused’
De beslissing die Polen en Hongarije dit weekend aankondigden, is bij de Europese Commissie in het verkeerde keelgat geschoten. Het noemt de maatregel onaanvaardbaar. "Het is belangrijk te benadrukken dat het handelsbeleid een exclusieve EU-bevoegdheid is en dat unilaterale initiatieven niet aanvaardbaar zijn", zei woordvoerder van de Commissie Miriam Garcia Ferrer. Op 20 maart stelde de Commissie reeds voor om 56,3 miljoen euro crisishulp uit te trekken voor de getroffen landbouwers in Polen, Roemenië en Bulgarije. Korte tijd later vroegen Polen, Slovakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije evenwel om meer middelen "om de producenten te steunen die verliezen lijden". De Commissie werkt nu aan een tweede pakket, zei Garcia Ferrer, waarbij de impact van de opgeschorte invoerrechten mee in rekening wordt gebracht.
Tekst: Pluimvee/ VILT – Bron: VILT/Belga – Foto: Shutterstock