De hoge energie- en voederprijzen hebben een gigantische negatieve weerslag op de rentabiliteit van haast alle landbouwbedrijven. Mede als gevolg van de internationale spanningen tussen Rusland en Oekraïne ontstaat er ook een schaarste aan kunstmeststof waardoor deze haast onbetaalbaar wordt. Die torenhoge kunstmestprijzen zullen ongetwijfeld hun weerslag hebben op de graanproductie wereldwijd.
Spanningen
De internationale spanningen met Rusland komen bovenop een reeks factoren die de prijzen van gas en elektriciteit de jongste maanden al fors de hoogte hebben ingejaagd, zoals een stijgende vraag naar energie door de economische heropleving, periodes met weinig wind en zon, en hogere heffingen. Die hoge gasprijzen hebben de kosten van meststoffen de hoogte ingejaagd, daar er grote hoeveelheden gas nodig zijn voor de productie van kunstmest. Verwacht wordt dat dit een negatieve invloed zal hebben op de opbrengsten wereldwijd.
Ongeveer tweederde van het gas dat in de Europese Unie wordt gebruikt komt uit Rusland, Daarnaast is de gecombineerde tarwe-export van Rusland en Oekraïne bijna een kwart van het wereldwijde totaal van 206,9 miljoen ton, zo is berekend door het Amerikaanse landbouwministerie (USDA). Hoe de tarweprijzen gaan reageren, moet blijken. Hoewel Europa en de VS dus stoer dreigen met sancties, is de Europese afhankelijkheid van zowel Rusland als Oekraïne aanzienlijk.
Vlotte start EU wintergranen
Natuurlijk is nog niet bekend hoe het nieuwe teeltseizoen op het noordelijk halfrond zal verlopen. Tegenover de torenhoge kunstmestprijzen, die mogelijk tot een lager verbruik en daarmee lagere opbrengst leiden, staat een vlotte start van de wintergranen in Europa, de Donau-regio uitgezonderd.
Dure kunstmest vergroot efficiëntie
Als er minder met kunstmest bemest wordt dan in andere jaren, ligt een productiedaling voor de hand. Al zal de torenhoge kunstmestprijs de efficiëntie van de bemesting verder verbeteren, verwacht Wageningen Economic Research. In ieder geval hameren producenten en teeltadviseurs op de inkomstenderving als gevolg van opbrengstderving die ontstaat als er minder met kunstmest wordt bemest.
Dat de voorraden lager zijn dan normaal (althans die van toonaangevend producent Yara), hoeft niet te betekenen dat er dit voorjaar minder met kunstmest wordt bemest dan gebruikelijk. Er is voldoende voorraad om aan de vraag te voldoen, benadrukken de producenten en distributeurs. Niet de voorraad, maar de logistiek is momenteel het grootste probleem. Kunstmest kan niet meer in grote hoeveelheden in een paar dagen tijd geleverd worden, afhankelijk van de voorraadpositie van distributeurs.
Geen ingrepen in kunstmestmarkt
Mede daarom gaan producenten en distributeurs er vanuit dat de kunstmestprijzen voorlopig niet gaan dalen, ook al daalt de gasprijs voortdurend. Ook de prijs van ureumstikstof, wereldwijd de standaard, daalt. Maar deze stikstofkunstmest is in West-Europa niet de standaard. De standaard kalkammonsalpeter zal voorlopig naar verwachting niet dalen in prijs, zegt producent Yara. Want de geopolitieke verhoudingen met aanhoudende oorlogsdreiging in de Oekraïne werken prijsopdrijvend.
Toch komt het moment dat producenten en distributeurs dure maar onverkochte voorraden moeten gaan afwaarderen, met week na week dalende gasprijzen, wel dichterbij. De grootste vraag naar gas neemt immers af, gezien het voorjaar dat nadert.
Voor de Europese Unie heeft de gang van zaken met de kunstmestprijzen tot op heden geen reden gevormd om in te grijpen, ook al hebben Polen en Hongarije al maximumprijzen voor voedsel ingesteld. De liberalisering van de agrarische EU-markt biedt ook niet veel ruimte voor klassiek markt- en prijsbeleid. Hooguit zou de Europese Unie kunnen sturen in de subsidies voor biobrandstof, zegt Wageningen Economic Research.
Risico’s Farm to Fork strategie
SGP Europarlementariër Bert-Jan Ruissen ziet in de gang van zaken aanleiding om de risico’s van de Europese Farm to Fork strategie nog eens te benadrukken. Volgens hem zijn de risico’s te groot om onder de huidige instabiele economische omstandigheden rigoreus in te grijpen in het kunstmest- en gewasbeschermingsbeleid, zodat de gestelde klimaatdoelen worden gehaald. Het is immers feitelijk onderbouwd dat de Farm to Fork strategie tot afname van de voedselproductie in de Europese Unie leidt. Ruissen veronderstelt dat EU klimaat commissaris Frans Timmermans de publicatie hierover bewust langdurig heeft vertraagd. Het Europees Parlement nam de Farm to Fork strategie met grote meerderheid van stemmen aan.
Tekst: Pluimvee/Pluimveeweb – Bron: Pluimveeweb, boerenbusiness – Foto: Shutterstock