Jaarlijks overlijden zo’n 700.000 mensen aan de gevolgen van antibioticaresistentie. In 2050 ligt het aantal doden volgens schattingen van de Verenigde Naties op 10 miljoen. Net omwille van die redenen moet het antibioticagebruik drastisch dalen om dat aantal te kunnen reduceren. De veehouderij speelt hierin een prominente rol en zet volop in op preventieve maatregelen. De overheid, landbouw- en andere sectororganisaties, de farmaceutische sector en dierenartsenverenigingenpartners sloten het antibioticaconvenant 2016-2020 af om die doelstelling te bereiken. Ondanks de sterke reductie die de veehouderij heeft kunnen realiseren, is slechts van de drie doelstelling gehaald. Al is de ambitie er om te blijven investeren in een verdere reductie, dit werd kracht bijgezet door de ondertekening van het nieuwe convenant voor 2021-2024.
Sterke reductie, maar slechts 1 op 3 reductiedoelstellingen gehaald
Na jaren van verminderd antibioticagebruik in de veehouderij, kon de sector die tendens in 2020 echter niet volhouden. Voor het eerst steeg het gebruik opnieuw, al kan er gesproken worden van een status quo. Ondanks de sterke reductie die de veehouderij heeft kunnen realiseren, is slechts van de drie doelstelling in het convenant 2016-2020 gehaald.
Deze drie reductiedoelstellingen zijn vastgelegd ten opzichte van 2011. Zo moest het totale antibioticagebruik met 50 procent verminderen tegen eind 2020 (1) en tegen dezelfde deadline moest het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica dalen met 75 procent (2). Het gebruik van met antibiotica gemedicineerde voeders moest met 50 procent dalen (3), maar de veevoedersector moest deze doelstelling wel al bereiken tegen eind 2017.
Het totale gebruik van antibiotica in de veehouderij bleef min of meer stabiel in 2020 (+0,2%). Ondanks een forse reductie van het gebruik tegenover 2011 (-40%), werd de vooropgestelde doelstelling van 50 procent niet gehaald.
“Het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica nam met 32,1 procent toe tegenover 2019 en dat is het gevolg van een stijgend gebruik van fluoroquinolones bij vleeskippen”, zegt Jeroen Dewulf, voorzitter van AMCRA, het kenniscentrum voor antibioticagebruik en – resistentie bij dieren. Het kenniscentrum rekent erop dat het terug in voege treden van een aantal passages uit een koninklijk besluit van 2016 de situatie vanaf dit jaar opnieuw kan omkeren.
De reductiedoelstelling voor het gebruik van met antibiotica gemedicineerde voeders werd ruimschoots behaald. Hoewel er in 2020 een toename was van vier procent, werd in vergelijking met 2011 wel een daling gerealiseerd van 70,4 procent.
Positieve kentering bij kritisch belangrijke antibiotica
Ondanks de stijging bij de kritisch belangrijke antibiotica, vallen er toch ook positieve signalen te horen. Dat benadrukt Fabiana Dal Pozzo, coördinator van AMCRA. “Het gebruik van colistine, een antibioticum dat gebruikt wordt als ultiem redmiddel bij multiresistente infectie bij mensen, toont een continue afname. Het gaat om een daling van 71,3 procent sinds 2011 en een daling van 11,3 procent tussen 2019 en 2020.” Volgens Dal Pozzo werken de benchmarks waarbij veehouders zich kunnen vergelijken met andere veehouders hun vruchten af. “Ze laten veehouders en dierenartsen toe om zichzelf te evalueren en corrigerende maatregelen toe te passen.”
Er is ook een positief signaal te vinden in de monitoring van antibioticaresistentie. “We zien dat de dalende trend in het aantal multiresistente E.coli-stammen afkomstig van dieren zich verder zet in 2020, net zoals de daling in antibioticaresistentie tegen kritisch belangrijke antibiotica”, stelt AMCRA.
Sector en overheid stellen nieuwe engagementen voorop
Alle partijen zijn zich er van bewust dat ze niet op hun lauweren kunnen rusten en engageerden zich dan ook voor het nieuwe antibioticaconvenant 2021-2024. Daarin staan nieuwe reductiedoelstellingen en nieuwe engagementen van de sector en de overheid.
Een nationaal One-health actieplan op poten zetten dat mikt op een betere samenwerking tussen de humane, dierlijke en milieusector en tussen de diverse federale overheidsdiensten en deelstate. Een ambitie waar de overheid, de FOD Volksgezondheid en het FAVV samen hun schouders onder zetten.
Voor de sector zitten er nieuwe doelstellingen per diersector in het convenant vervat die extra inspanningen zullen vergen om het antibioticagebruik verder te doen dalen door de inzet van preventieve maatregelen en door voorzichtiger om te springen met antibiotica. Dit in het belang van de gezondheid en het welzijn van dieren en mensen met als doel een verdere daling in antibioticaresistentie te bereiken de komende jaren.
Tekst: Pluimvee – Bron: AMCRA – Beeld: Shutterstock